Kansen door actief IMVO risicomanagement

Meer wettelijke verplichtingen voor risicomanagement op het vlak van  Internationaal Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen (IMVO) zitten in de pijplijn. Diverse landen zijn al met dergelijke verplichte ‘due diligence’  begonnen en EU-regelgeving is in de maak. Wie hierop tijdig anticipeert behaalt competitieve voordelen.

Vrijwillig Internationaal Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen (IMVO) was in de afgelopen decennia de norm. Zo hebben de Nederlandse overheid, het bedrijfsleven, maatschappelijke organisaties en vakbonden vrijwillige afspraken gemaakt om onder meer schendingen van mensenrechten, onacceptabele arbeidsomstandigheden, milieuschade en corruptie in toeleveringsketens uit te bannen. Deze ‘IMVO-convenanten’ zijn gebaseerd op internationale VN- en OESO-regelingen. Momenteel zijn er convenanten voor negen sectoren, uiteenlopend van kleding, textiel en voedingsmiddelen tot banken en pensioenfondsen. De convenantpartijen voeren met elkaar projecten uit, zoals verbetering van lonen in bananenketens, maar het hoofddoel is bedrijven te stimuleren IMVO due diligence-management in te voeren. Zij moeten daarbij systematisch misstanden in ketens identificeren en, indien noodzakelijk, maatregelen nemen om die te verminderen of te voorkomen. Uit tussenevaluaties van de convenanten blijkt dat er weliswaar voortgang is, maar in onvoldoende mate. Andere Europese landen trekken vergelijkbare conclusies over vrijwillig IMVO en denken aan verplichte due diligence.

Bestaande due diligence-wetgeving
Er zijn al voorbeelden van wettelijke due diligence-verplichtingen. Op EU-niveau is er regelgeving voor ‘conflict’ mineralen, zoals goud, tin, wolfraam en tantaal en de handel in op illegale wijze geoogst hout en houtproducten. Ook is er een ‘EU Non-financial Reporting Directive’ die grote bedrijven verplicht te rapporteren over onder meer hun due diligence-beleid om effecten voor mens en milieu in toeleveringsketens aan te pakken. Deze richtlijn verplicht bedrijven niet tot due diligence, maar ziet toe op de plicht hierover informatie te verschaffen als zij actief zijn op dit vlak.

Ook sommige Europese landen hebben al due diligence-wetgeving. In het Verenigd Koninkrijk is er specifiek voor slavenarbeid de ‘Modern Slavery Act’. Britse bedrijven moeten risico’s op moderne vormen van slavernij en mensenhandel in hun ketens onderzoeken en aanpakken. Verder is er de Franse ‘Relative au Devoir de Vigilance des Sociétés Mères et des Entreprises Donneuses d’ordre’ van 2017. Deze wet verplicht alle grote Franse bedrijven (meer dan vijfduizend werknemers in Frankrijk)  voor allerlei IMVO-kwesties due diligence uit te voeren voor alle door het bedrijf zelf gecontroleerde ondernemingen, alle toeleveranciers en alle gecontracteerde aannemers. Zij moeten due diligence-plannen maken waarin IMVO-risico’s, procedures voor risico-analyses, klachten, monitoring en maatregelen om risico’s te voorkomen of te verminderen worden beschreven. Nalatige bedrijven kunnen boetes krijgen of worden verplicht schade te vergoeden. Dit soort due diligence-regelgeving kan indirect relevant zijn voor Nederlandse leveranciers aan Britse of Franse bedrijven.

Ook andere Europese landen denken aan verplichte due diligence. In Nederland is de Wet Zorgplicht Kinderarbeid reeds door de Tweede en de Eerste Kamer aangenomen. De specifieke spelregels worden momenteel uitgewerkt, maar in het algemeen moeten bedrijven risico’s op kinderarbeid in toeleveringsketens in kaart brengen en zich inspannen deze misstand uit te bannen. Implementatie van deze wetgeving staat nu nog gepland voor 1 januari 2022. Het is echter niet uitgesloten dat dit later wordt indien kinderarbeid wordt geïntegreerd in bredere due diligence-wetgeving voor meer IMVO-kwesties.

Integrale IMVO-benadering
De reikwijdte van de bovengenoemde due diligence-wetgeving is nog beperkt tot specifieke producten, IMVO-thema’s of bedrijven. Bredere due diligence-verplichtingen voor meer producten en diensten, meer IMVO-issues en een groter deel van het bedrijfsleven komen er echter aan. Zo bereidt ook Duitsland integralere due diligence-wetgeving voor. Die wordt waarschijnlijk vanaf 2023 van kracht voor bedrijven met meer dan 3000 werknemers en een jaar later voor bedrijven met minimaal 2000 werknemers. Ook de Europese Unie (EU) werkt aan een richtlijn voor ‘mandatory EU-system of due diligence for supply chains’. Veel van  deze EU-regelgeving is nog onduidelijk, zoals de te adresseren IMVO-kwesties en voor welke bedrijven de regels van toepassing worden; alleen voor EU-bedrijven en voor geheel of gedeeltelijk mkb? Maar dat veel bedrijven met due diligence- wetgeving te maken gaan krijgen, lijkt zonneklaar. Nederland geeft de voorkeur aan EU-regelgeving, maar sluit ook niet uit met eigen brede due diligence-wetgeving te komen als adequate Europese regels te lang op zich laten wachten. Het plan is in het tweede kwartaal van 2021 daarover een knoop door te hakken. Nederland ziet verplichte due diligence daarbij als ondergrens voor achterblijvers. Aanvullend wil de overheid het bedrijfsleven blijven faciliteren, bijvoorbeeld door nieuwe samenwerkingsverbanden die minder vrijblijvend zijn dan de IMVO-convenanten, en een IMVO-steunpunt.

Anticiperen op ontwikkelingen
Het is verstandig als bedrijven zich op verplichte due diligence voorbereiden. Niet alleen om er zelf tijdig aan te voldoen maar zeker ook om (internationale) klanten te ontzorgen. Het is raadzaam daarbij niet te blijven steken bij minimum inspanningen en afvinklijstjes. Bedrijven met een vooruitstrevend IMVO-beleid profiteren van meer waardering van klanten, personeel, financiers, leveranciers en andere stakeholders. De Nederlandse overheid ondersteunt bedrijven nu al door subsidies voor het implementeren van  due diligence-management en het uitvoeren van verbeterprojecten in ketens. Daarvoor zijn onder andere het Fonds Verantwoord Ondernemen en het Fonds Bestrijding Kinderarbeid in het leven geroepen.

Meer informatie: Victor de Lange

Bron: globe magazine van evofenedex